Warmtepompen

U hebt waarschijnlijk al horen praten over warmtepompen op de radio, televisie of door mensen uit uw omgeving. Wat zijn warmtepompen nu juist en wat kunnen ze voor u betekenen? U wil er graag meer over weten maar weet niet waar te beginnen.

De werking van een warmtepomp is heel simpel. Een warmtepomp onttrekt warmte aan een warmtebron en pompt deze in uw huis.

Figuur 1: de werking van een warmtepomp

Als warmtebron kunnen we de lucht, het water, de bodem gebruiken. Het onttrekken van de warmte gebeurt via een warmtewisselaar. Deze warmtewisselaar maakt deel uit van de buitenunit (A) van de warmtepomp.

De pomp zelf bestaat uit een gesloten circuit (B) gevuld met vloeistof en is aan een warmtewisselaar gekoppeld. Via deze warmtewisselaar wordt de warmte van de omgeving overgedragen naar de binnen installatie of centrale verwarming (C). Omdat we over weinig warmte spreken die in de lucht, water of bodem zit, moet deze warmte eerst gecomprimeerdeerd worden vooraleer ze de woning inkan aan 35°.

Eigenlijk is deze werking vergelijkbaar met de werking van een koelkast. In de koelkast zit een warmtewisselaar die de warmte onttrekt aan de inhoud van de koelkast. Deze warmte wordt vrijgegeven aan de omgeving door het metalen rooster achteraan de koelkast. Zoals u al gemerkt zal hebben,  is deze vaak warm. Voor een ‘coole’ uitleg kan je ook eens kijken naar https://schooltv.nl/video/hoe-werkt-een-koelkast-een-speciaal-middel-dat-koelt/#q=koelkast.

Zijn warmtepompen beter voor het milieu?

In tijden van EPB normen, CO2-uitstoot, klimaatbetogingen, … stelt men zich weleens de vraag ‘ Is een warmtepomp wel beter voor het milieu?’.

Jazeker! En dit op 2 vlakken.

Ten eerste door een lager elektriciteitsverbruik. Bij een warmtepomp zal alleen de compressor elektriciteit verbruiken. Niet om warmte op te wekken, maar enkel om ze te comprimeren en over te dragen. Uw verbruik is dus lager en dat zal u merken op uw energiefactuur.

Ten tweede op het vlak van luchtvervuiling. Een warmtepomp haalt haar warmte uit de omgeving. In tegenstelling tot verwarmingsketels, die hun warmte halen uit het verbranden van aardgas of stookolie. Daar komt wel CO2 bij vrij, terwijl een warmetpomp geen CO2 uitstoot.

In een publicatie over ‘Meer comfort met minder energie’ van het WTCB spreekt men over de ‘Trias Energetica’.(https://www.wtcb.be/homepage/index.cfm?cat=publications&sub=bbri-contact&pag=Contact21&art=312) Dit stappenplan wordt als leidraad vooropgesteld om te komen tot een wereld met verhoogd comfort zonder daarvoor meer eindige en vervuilende energiebronnen te gaan gebruiken. Als we dit toepassen op warmtepompen, dan krijgen we:

STAP 1: Beperking van de energievraag

Om een optimaal rendement van de warmtepomp te kunnen garanderen, is een goede isolatie nodig. Zorg dus eerst en vooral voor een goed geïsoleerd huis.
Daarnaast is het ook belangrijk om de grote energieverbruikers in huis te vervangen door energiezuinige apparaten met een groener energielabel.

STAP 2: Gebruik van duurzame energiebronnen waar mogelijk.

De installatie van een warmtepomp kan het E-peil van een woning laten dalen met tot wel 30 punten. Doordat tot 75% van hun energie uit de directe omgeving gehaald wordt (lucht, water, bodem) en er maar een paar elektrische componenten (zoals compressor, circulatiepomp, ventilator,…) energie gaan verbruiken, behoren warmtewisselaars tot de hoogste energie-efficiëntieklasse A+++. Als je echt alles uit de kast wil halen, kan je je warmtepomp aansluiten op zonnepanelen. Zo wordt dan alle energie aangeleverd door de natuur. Prachtig toch!

STAP 3: Zo efficiënt mogelijke dekking van het restverbruik met eindige energiebronnen

Weet u nu waarover men het heeft als men over warmtepompen spreekt? Begrijpt u de voordelen van warmtepompen? Of heeft u nood aan nog een aantal extra voordelen zoals het feit dat ze ook kunnen zorgen voor de koeling van uw huis in de zomer (bij omkeerbare warmtepompen)? Of dat ze ook voor sanitair warm water kunnen zorgen?

Overtuigd? Lees dan verder!

Ik kies voor een warmtepomp. Wat nu?

Hoe kies ik het meest geschikte type warmtepomp?

Als u informatie opzoekt over warmtepompen, dan zal u gemerkt hebben dat er niet zoiets bestaat als ‘de warmtepomp’. Er zijn verschillende types op de markt. De onderverdeling in types is gemaakt op basis van de bron waaruit warmte gewonnen wordt. Om u te helpen lijsten we ze kort even op:

1. Aero thermische warmtepompen (gebruiken lucht als bron)
   1. Lucht-lucht
   2. Lucht-water
2. Warmtepompen die water uit vijvers, rivieren,…gebruiken als bron
   1. Water-water (deze komen maar zeer zelden voor)
3. Geothermische warmtepompen (gebruiken de bodem als bron)
   1. Grond-water
      1. Horizontale warmtewisselaar
      2. Verticale warmtewisselaar
   2. Hybride warmtepompen (worden ondersteund door een verwarmingsketel)

Een keuze kan best gemaakt worden op basis van volgende aanbevelingen:

• kies een warmtepomp met een voldoende hoge COP test
• ontwerp de installatie voor voldoende gunstige precieze waarden
• installeer het eventuele buffervat binnenshuis
• dimensioneer de warmtepomp correct naargelang van de werkelijke warmtebehoeften van het gebouw.
• hou rekening met eventuele geluidsoverlast van warmtepomponderdelen.

Onze productspecialisten helpen u met het bepalen welk type warmtepomp het best geschikt is voor uw woning.

Rendementen vergelijken

Naarmate het temperatuurverschil tussen de warmtebron (buiten) en het verwarmingssysteem (binnen) toeneemt, zal de efficiëntie van de warmtepomp dalen. Hierdoor zal de warmtepomp meer energie moeten verbruiken om toch het gevraagde temperatuurverschil te kunnen overbruggen. En dat is nu eenmaal niet de richting die we uit willen!

Figuur 3: Coefficiënt of Performance

Bij een warmtepomp wordt het rendement bepaald door de hoeveelheid opgewekte ‘nuttige’ warmte te delen door de hoeveelheid energie die is om de warmtemomp aan te drijven. Om het overzichtelijker te maken, wordt er gesproken over het COP (= Coefficient of Performance). Deze COP waarden liggen meestal tussen 3 en 5.

Omdat de bron voor de warmte een natuurlijk element is, is het rendement dat uit een warmtepomp kan gehaald worden afhankelijk van omgevingsinvloeden. Dit wil zeggen dat als het in de winter koud is buiten en u het lekker warm wil hebben binnen, uw warmtepomp helaas niet optimaal zal draaien. Daarom is naast de COP ook nog de SFP (=Seasonal Performance Factor) in het leven geroepen. De SFP houdt rekening met alle mogelijke verliezen (mechanisch, elektrisch en thermisch) en wordt over een volledig ‘stookseizoen’ bepaald. Voor een goed ontworpen warmtepompinstallatie zouden deze SFP waarde tussen 3 en 4,5 moeten liggen. Daarom is dit de betere maatstaf om warmtepompen tegen elkaar af te wegen.

Type warmtepomp	Gemiddelde SPF
Water/water warmtepomp	3.9
Horizontaal bodem/water warmtepomp	4.0
Verticale bodem/water warmtepomp	4.7
DX/water warmtepomp	3.2
Lucht/water warmtepomp	2.8

Algemeen kan aangenomen worden dat geothermische warmtepompen de hoogste rendementen geven en dat hun rendement ook constanter blijft doorheen alle seizoenen.

Type warmtepomp	temperatuur warmtebron	seizoens- schommelingen	winst
geothermisch (bodem) 1 m diep	4 tot 17°C	veranderlijk	veranderlijk
geothermisch (bodem) 5 tot 7 m diep	10 tot 12°C	blijft stabiel	hoog en stabiel
geothermisch (grondwater)	10 tot 14°C	blijft stabiel	hoog en stabiel
lucht	wisselend	veranderlijk	veranderlijk

Prijzen vergelijken

Natuurlijk is niet enkel het rendement van de warmtepomp van belang. Een consument weet ook graag hoeveel het zal  kosten.

Voor de totale kostprijs van een warmtepompinstallatie heeft u de kost voor de aanschaf van de warmtepomp en de bijkomende installatiekosten.

Een richtprijs voor de aankoop van een warmtepomp volgens het type kan u in onderstaande tabel terugvinden. Deze is afhankelijk van het gekozen merk warmtepomp.

Type warmtepomp	Richtprijs incl. installatie
Lucht – lucht warmtepomp	€4.000 – €8.000
Lucht – water warmtepomp	€7.500 – €12.500
Grond – water warmtepomp	€13.000 – €24.000 (aandeel installatie €2.000-€4.000)
Water – water warmtepomp	€15.000 – 20.000 (aandeel installatie €5.000-€6.000)

• Tabel via https://warmtepompenadvies.be/warmtepomp-prijzen/

De kosten voor de installatie van de warmtepomp zijn ook afhankelijk van het type. Zoals u in bovenstaand overzicht kan zien, is niet alleen de aankoop- maar ook de installatieprijs van geothermische warmtepompen hoger. Dit komt omdat er  graafwerken of boringen nodig zijn.

2 ideale tijdstippen om de overstap van een CV installatie naar een Warmtepomp te maken.

1. Wanneer je over een oude verwarmingsketel beschikt. Hoe ouder een toestel wordt, hoe meer het rendement achteruit gaat en hoe meer energie het toestel gaat verbruiken. Bovendien wordt het risico op pannes en lekkages steeds groter. Als je verwarmingsketel ouder is dan 15 jaar of als hij 35% meer energie gaat gebruiken dan een nieuw model, dan wordt het tijd om de overstap naar een warmtepomp te overwegen.

Heb je een ketel die voor 1978 geplaatst werd, dan zal deze in sommige gemeentes niet meer compatibel zijn met het zogenaamd ‘rijk gas’ waarnaar men tussen 2020 en 2030 zal overstappen. Er werden ook maatregelen aangekondigd door de Vlaamse regering om de verkoop en het gebruik van gas- en stookolieketels tegen 2021 af te bouwen.

2. Wanneer u toch aan het renoveren bent. Waarom uw huis niet energiezuiniger maken als u wellicht toch al aan het isoleren bent en hiervoor gebruik kan maken van een renovatiepremie. U kan dan meteen het vermogen van de nieuwe warmtepomp afstemmen op de nieuwe situatie.

Nog een paar kleine opmerkingen in dit kader:

• Warmtepompen werken het best in combinatie met verwarmingssystemen die werken op lage temperaturen. Een voorbeeld hiervan is vloerverwarming. Zo’n vloerverwarming vraagt maar een wateraanvoertemperatuur tot 35 tot 45°C. De combinatie met traditionele verwarmingselementen zoals radiatoren is minder optimaal omdat deze aanvoertemperaturen van tot 55°C vragen. In dergelijke gevallen kan u best de bestaande toestand laten controleren door een vakman.

• Warmtepompen werken het best in woningen met zeer lage energiebehoeften. Wanneer u in een slecht geïsoleerd huis of een huis met veel toestellen van een slechte energieklasse een warmtepomp installeert, dan zullen de voordelen van een warmtepomp verdwijnen.

Hoe gaat zo’n PLaatsing in zijn werk?

Een warmtepomp bestaat altijd uit 2 delen: een binnen- & een buitenunit. De binnenunit wordt gekozen in functie van het design. De buitenunit wordt afgestemd op de binnenunit en wordt tegen een gevel of indien gewenst wat verder weg geplaatst. Er  komt dus niet zoveel breekwerk aan te pas.

Voor geothermische warmtepompen is er iets meer werk. Bij een horizontale warmtewisselaar zal men en del van uw tuin moeten afgraven. Voor verticale warmtewisselaars moeten er 1 of meerdere putboringen gemaakt worden. Hoe dat in de praktijk in zijn werk gaat kan je zien in deze video: https://www.youtube.com/watch?v=QoA2_FRtB8g.

moet ik vergunningen aanvragen?

Voor sommige types warmtepompen zoals ‘geothermische’ dient een bouwaanvraag ingediend te worden of is er meldingsplicht van kracht. Of deze nodig zijn hangt af van gemeente tot gemeente. Wil je dit weten voor jouw woonplaats, surf dan naar http://tool.smartgeotherm.be/geo/alg. Als u uw adres ingeeft of op de kaart de locatie aanduidt, dan krijgt u onderaan de nodige informatie.

Heeft u nog vragen? Aarzel dan niet om contact op te nemen met onze adviseurs.